Zoek de verschillen

Toen ik in Cambodja was vielen me een hoop verschillen in cultuur op. Natuurlijk is het hetzelfde geval in Zuid-Afrika, dus bij deze (tatatada) deel 2 van ‘Zoek de verschillen’, dit keer vanuit het altijd bruizende Port St Johns.

Het geen wat sowieso het eerste opviel toen ik aankwam in Zuid-Afrika was de Afrikaanse tijd. Mensen komen hier letterlijk nooit op tijd. Zo was er vorige week een wiskundewedstrijd op een school waar twee van the Mthumbane leerlingen aan mee deden. Het zou om 10 uur beginnen.. Uiteindelijk begon het om 12.15 en moesten ze de regels nog bedenken om 10 uur, deze opschrijven en kopieeren. Of de dag dat we een meeting hadden in het weeshuis. Niemand wist hoe laat het precies zou beginnen, niet omdat ze niet ingelicht waren, maar gewoon omdat er geen tijd was afgesproken. Het gebeurt als het gebeurt, dus soms moet je een paar uur wachten voordat iedereen aanwezig is. Als je hier vraagt hoe laat het is zeggen ze ‘Time is now! Why care about the time?’. Dit is een instelling die me absoluut bevalt (leef in het nu!), maar echt praktisch is het niet. Soms is het ronduit frustrerend en irritant, omdat je dingen gedaan wilt krijgen en niemand lijkt mee te werken. Toch moet ik bekennen dat ook ik langzaam een klein Afrikaantje ben geworden en vaak later op kom opdagen dan afgesproken, want tja.. net of zij op tijd komen?!

Iedere keer als ik met locals praat vragen ze me of ik getrouwd ben en kinderen heb. Ik vind dit maar raar en zeg altijd ‘Nee joh, ik ben veelste jong’, maar voor hen ben ik een oude vrijster. De meeste mensen hier hebben op zijn minst 1 kind. Ik was in shock toen ik er achter kwam dat bijna alle staff members hier een kind hebben, terwijl ik ze ken als feestende losbollen. Niet typische vaders dus. Daarnaast praten ze er nooit over, dus leek het of hun kinderen niet bestonden. Wat dit verschil het beste schetst is misschien wel toen we met z’n allen aan de bar zaten en hier over praatten. Sbu zei dat hij geen kind heeft en alle andere jongens schreeuwden ‘Huh?!’, terwijl ik deze reactie juist had toen ik hoorde dat zij wel een kind hadden. De omgekeerde wereld dus. Wat schrikbarend is, is dat al deze kinderen eigenlijk neerkomen op ‘ongelukjes’. De vader en moeder zijn vaak niet meer bij elkaar en de moeders zorgen meestal voor het kind. De vaders zien de kinderen af en toe en geven geld aan de moeder. Hun excuus is dat een condoom maar onhandig is in the heat of the moment en ze van naturel houden. Dat betekent ook dat veel vrouwen hier niet aan de pil zijn. Ze willen geen chemische pillen nemen als het niet nodig is (natuurlijke geneesmiddelen worden vaak verkozen boven pillen) en dus naturel blijven. Daarnaast is het mogelijk te duur. Of dat opweegt tegen een ongewenst kind is voor mij de vraag. Gelukkig wordt het kind vaak opgevangen door opa en oma, die dat vaak met veel liefde doen, anders is het ook maar zo saai in huis. Ik denk dat mijn ouders minder blij zouden zijn. :p

Om in de natuurlijke sfeer te blijven.. mensen hier geloven veel meer in de kracht van de natuur en iets groters. Zo geloven ze in karma, in de zin dat jou iets slechts zal overkomen als je iets slechts doet. In zekere zin kan ik daar nog in komen onder het motto ‘wie goed doet, goed ontmoet’, maar in Zuid-Afrika komen er voorouders en hekserij bij kijken. Als locals iets niet kunnen verklaren, krijgt het al snel de label ‘hekserij’. Ik heb de raarste verhalen gehoord over mensen die opgestaan zijn uit de dood en niemand kon het verklaren. Als je dan doorvraagt en probeert te achterhalen waar het verhaal vandaan komt, blijkt dat het een verhaal van horen zeggen is. Iedereen kent het verhaal, maar niemand heeft het van dichtbij meegemaakt. Het lijkt dus een beetje op een roddel die van mond tot mond steeds groter en schandaliger wordt. Wij Hollanders zijn veel te nuchter om te geloven in hocus spocus of voorouders die je iets proberen te vertellen via je dromen. Wat dat betreft ben ik blij dat ik het gevoel heb dat ik controle heb over mijn eigen leven, en er geen hogere macht is die hier invloed op heeft. Toch een fijner idee... Wat jij?

In Nederland hebben wij alle luxe, een ruime keus in producten en genoeg geld om deze te kopen. Hier moeten de mensen inventief zijn en dat zijn ze. Zoals ik hierboven al benoemde, hebben veel mensen kinderen. En wat is ongeveer het eerste wat je in Nederland koopt als er een kind op komst is? Een kinderwagen. Hier kennen ze geen kinderwagens, hier kennen ze handdoeken. Deze knopen ze met kind en al om hun bovenlichaam, waardoor het kind op de rug van de mama chillt. Je moet het zien als een rugzakje. De kinderen lijken het erg comfortabel te vinden, want ze zien er altijd tevreden uit. En het is ook nog efficient, want met handdoeken kun je je ook nog afdrogen en wat kan je verder doen met een kinderwagen..? Precies, niets. Die moet je weer verkopen als je kroost te groot is geworden.

Afrikaanse vrouwen hebben meer creatieve manieren van tillen. Zo vervoeren ze hele zakken rijst, halve boomstammen of emmers vol aardappelen gewoon op hun hoofd. Dit houden ze in balans door een goede basis van vol haar en oefening. Vaak gebruiken ze niet eens hun handen, want de ene hand draagt een tas en de andere is bezig met het typen van een smsje op de telefoon. Vrouwen en multitasken wordt in Zuid-Afrika naar een hoger niveau gebracht.

Daarnaast zijn Zuid-Afrikaners inventief als het om modder gaat. Hier in de buurt zijn de Mud Caves, wat neerkomt op een grot met ‘magische’ modder (zie eerdere blog voor een foto van mijn bodypaintkunsten met modder). Deze modder gebruiken ze niet alleen als schoonheidsproduct om een zacht huidje te krijgen. Ze gebruiken het ook als zonbeschermer. Een laag modder op je gezicht zorgt er voor dat je niet verbrandt (want ja, ook donkere mensen kunnen verbranden). Het is dus doodnormaal dat mensen hier rondlopen met witte, hard geworden modder op hun gezicht terwijl ze boodschappen aan het doen zijn. Waar ik in Nederland altijd hoop niemand te zien tijdens mijn 10 minuten maskertje , zou ik in Zuid-Afrika dus helemaal niet opvallen.

Een verschil wat ik laatst helaas van dichtbij heb meegemaakt is racisme. Iedereen hier is opgegroeid in de apartheid en ondanks dat het is afgeschaft leeft het nog wel. Toen we laatste aan de bar zaten met voornamelijk staff members, kwamen er twee blanke Afrikaners (een koppel) een drankje doen. Het begon er al mee dat het meisje meteen naar Sbu liep die over de muziek ging. Ze vroeg hem of hij een liedje van Sean Paul kon spelen, dan het nummer Breath en dan dat ene liedje van Step Up the movie. Oke... het leek eerder op opdragen dan aanvragen. Nadat we deze liedjes braaf hadden gedraaid werd haar vriend agressief. Hij had een biertje besteld in Xhosa (de lokale taal), maar Bongs, de barman, had hem niet goed verstaan. Hierdoor voelde deze jongen zich niet erkend en werd boos. Uiteindelijk probeerde hij zijn excuses aan Bongs te maken, maar dit deed hij in Afrikaans. Bongs spreekt geen Afrikaans, dus dat probeerde hij de jonge man uit te leggen. In plaats van dat deze jonge man het begreep en Engels begon te praten werd hij onwijs luid en agressief. Niemand begreep waarom. Hij probeerde over de bar te klimmen, schreeuwen te dingen over respect en duwde iedereen aan de kant. Ik kon het niet laten om me er mee te bemoeien, want het was te belachelijk voor woorden. Ze waren zo onwijs onbeleefd tegen mensen die dit absoluut niet verdienden. Dit koppel verdraaiden de feiten, en maakte de situatie zo dat ZIJ degenen waren die gediscrimineerd werden door de donkere barman, terwijl Bongs niets racistisch had gezegd. Toen ik het meisje aansprak op haar belachelijke gedrag, kreeg ik naar mijn hoofd geslingerd dat ik mijn mond moest houden, want ik kwam uit Europa en had vast een groot huis en was rijk, dus ik snapte toch niks van haar cultuur. Zij had daarentegen met Afrikaanse weeskinderen gewerkt. What? Seriously? Het gaat hier niet om je achtergrond of je huidskleur. Het gaat hier om je gedrag. Als je mensen respectloos behandelt, moet je gewoon weggaan en je mond houden. De rest van de avond noemde ze mij de ‘stupid European chick’, terwijl ze Bongs de les las. Ik was in shock door hun houding, maar ook door de manier waarop Bongs en Sbu reageerden op deze mensen. Ze blijven namelijk onwijs kalm en pikten hun attitude. Ik snap nog steeds niet dat niemand anders echt op stond en hen vroeg om te vertrekken. Als je je in Nederland als een asshole gedraagd word je ook de bar uitgestuurd en dan maakt het echt niet uit of je ooit met wezen hebt gewerkt en of je wit of zwart bent.

Gelukkig is er hier normaal gesproken geen sprake van racisme en is juist het tegenovergestelde van kracht. In Amapondo (en in de hele Transkei denk ik) wordt normaal gesproken iedereen geaccepteerd. Dit is een plek waar je compleet jezelf kan zijn. Er lopen hier aardig wat gekke mensen rond en toch kijkt niemand daar van op. Denk hierbij aan mannen met rokken, joint rokende hippies en dronken schreeuwende vrouwen. Ze horen er allemaal bij en ze zijn nog goed gezeldschap ook. Dit is een plek waar mensen niet snel oordelen. Ik heb de beste gesprekken gehad en het hardst gelachen met mensen die ik in eerste instantie maar raar vond. Dit is denk ik iets waar Nederlanders in het algemeen wat van kunnen leren. Sta open voor nieuwe ervaringen en oordeel niet te snel. En met deze wijze raad wil ik dit inmiddels omvangrijke verslag afsluiten. Iedereen probeert me al sinds ik begon met schrijven naar de bar te lokken, omdat het maar saai is dat ik de hele tijd op de computer zit. :p En daar hebben ze eigenlijk wel gelijk in. Dus ik ga me weer mengen in de relaxte sfeer van Amapondo en alle lieve, respectvolle mensen die hier rondlopen.

Aweh!